Erkeğin Eşi İle Sohbet Adabı

Erkeğin hanımıyla Sohbet erkânı

Erkeğin zevcesiyle sohbetinin âdâb ve erkânı otuzdur.

1- Kişi kendi hanımıyla güzel huy ile muâmele eylemektir.

2- Onunla yumuşaklık ve hilim ile sohbet ve ülfet edip, incelik ve yumuşaklıkla söylemektir. Nitekim haberde gelmiştir:
“Halkın hayırlısı, ehline hayırlı ve faydalı olan kimsedir.”

3- Eve geldiğinde ona selâm verip, halini sormaktır.

4- Onu tenhâda neş’eli bulduysa, saçlarını okşayıp, türlü iltifatlarla öpmektir.

5- Onu tenhada üzüntülü bulsa, ona muhabbet ve şefkat göstermekle hatırını sorup, tatlı söz söylemektir.

6- Kadının gönlünü türlü vaadlarla hoş etmektir. Zira o evinde mahpus, başkalarından ümidsiz ve kendisiyle ünsiyette olan en yakın dostu, gam ve keder ortağıdır. Oyuncağı, tarlası ve yararlı aletidir.

7- Hanımına çocuk terbiyesinde yardım etmektir. Zira çocuk, anasına gece ve gündüz feryad ve figanla bir zaman mühlet vermez: Amansız alacaklısı ve insafsız hainidir. O halde ona imdat edenin Mevla’sı yardımcıdır.

8- Hanımına kendi giydiğinden giydirmektir.

9- Ona kendi yediğinden yedirmektir. eğer gücü varsa onun nafakasını arttırsın. Hanımın oturacağı yeri, giyeceğini ve nafakasını boynuna vacip bilsin.

10- Hanımını hiç döğmeyip, dünya işlerinde olan kusur için söğmemektir.

11- Hanımının Din işlerinde bulunan kusurları için bir günden fazla küsmemektir.

12- Hanımına yumuşaklıkla güleryüz göstermektir. Zira o, eğri kaburga kemiğinden yaratılmıştır. Ancak güzellik ve ülfet için alınmıştır.

13- Hanımının kötü huyları görülünce, kendi nefsine kötü zan besleyip, “Eğer kendi nefsim ıslah olsa, ehlim dahi ıslah olurdu” demektir. Evliya-ı kiram’ın birisi, hanımının kötü huyuna sabredip, sual edene şöyle cevap eder:” Korkarım ki onun eziyetine sabretmeyen kimse onu nikâhlasaydı, ikiside belâya düşerlerdi” Nitekim denilmiştir ki:
Erkek karısının huysuzluğuna sabrederse altı şeyden kurtulur. Çocuk tokattan, tabak kırılmaktan, buzağı döğülmekten, kendi söğülmekten, misafir kovulmaktan ve elbise yırtılmaktan kurtulur.

14- Hanımının gazabı baskın olduğunda susmaktır. Tâ ki kadın pişman olup, kocasına özür dilesin. Zira o zayıftır, sükut ile mağlup olur.

15- Hanımının iyi huyu üstün gelip, her hizmetini sevinçle edâ eyledikçe ona duâ , Hakk’a şükür ve senâ etmektir. Zira erkeğe uygun kadın, şükrü eda olunmaz bir ni’mettir.

16- Hanımıyla öyle muamele etmekdir ki, kadın :” Eşim beni bütün kadınlardan ziyade beğenmiş ve sevmiş” desin.

17- Hanımıyla geçim ve ev idaresi konusunda müşavere edip, diğer büyük işleri ona yük etmemektir.

18- Hanımının hıyanet ve tuzağından çekinti üzere olmaktır. Zira Hazret-i âdem, hanımı Havva anamızın dâvetiyle Rabbine âsi olmuştur.

19- Eşinin günah olmayan kurur ve hilelerinden göz yumma ile bilmemezlikten gelmektir.

20- Hanımının bütün sır ve ayıplarını herkesten gizlemektir.

21- Hanımıyla uyuşup, latifeler söylenmektir. Kendisi kadın kılığına girmeyip, başka oyunlar oynamaktır. Nitekim Hazret-i Habib- Ekrem sallahü aleyhi ve sellem, temiz zevceleriyle insanların en zarifi olurdu. Hatta o Hazret, Hz. âişe ile bir kere müsabaka eylediğinde Aişe anamız zayıf olduğundan O’nu geçmiştir. Bundan sonra o Hazret’in sevgi ve emriyle Âişe anamız, bedeni geliştiren yiyecekler yiyip, dolgunlaştığında, bir dahi müsabaka edip, o Hazret dolgun Hz. Âişe’yi geçtiğinde:
“Bu senin kesilmendir.” hedisini söylemiştir. Zira erkeğin oynaşması boş oyun değildir, belki o haktır, tâattır.

22- Hanımını insanların kalabalık olduğu yere bakan eyvanda oturtmamaktır. Tâ ki nâmahreme bakıp, halka meyli akmasın.

23-

24- Hanımına Kur’an, farzlar ve Dîn edepleri öğretmektir.

25- Hanımından izinsiz nutfayi uzletmemektir.

26- Hanımına değerli ve süslü elbise giydirmemektir. Tâki zinet satmak için dışarıya çıkmayıp, evine bağlı olsun.

27- Hanımından izinsiz sefere, belki Hacc’a gitmemektir.

28- Hanımı sâliha ve mutî ise onun üzerine bir dahi evlenmemektir. Tâki adâletle güzel ilişkiden mahrum olmaya.

29- Hanımına üzüntülerini, gamlarını, hasımlarını ve borçlarını söylememektir.

20- Hanımına yüzüne karşı ve arkasından hayır duâ edip, bed duâ etmemektir. Zira gece ve gündüz o , onun hizmetkârıdır. Ekmekçisi, aşçısı, terzisi, çamaşırcısı va hazinedârıdır. Belki enîsi, yâri ve nigârıdır.

Erzurumlu İbrahim Hakkı Hazretleri. (Marifetname s.713-714)

Etiketler: Adab-ı Muaşeret