HAFIZA VE UNUTMA

Hafıza, uyaranların algı aracılığıyla oluşturduğu simgeleri depolar ve

saklar. Kişinin çevresindeki uyaranlarla (bu uyaran bazen bir kitaptır, bazen

televizyon, bazen öğretmen v.s) bütün yaşamı boyunca kazandıkları ve

öğrendikleri hafızada kaydedilir. Bu bilgiler öncelikle beyinde “kısa süreli

hafızaya yerleşirler. Örneğin; sınıfınıza yeni katılan bir arkadaşınızın telefon

numarasını aldığınızı düşünün. akşam onu telefonla aradınız, meşgul çaldı.

Tekrar aramak için yeniden telefon numarasının yazılı olduğu yere bakmanız

gerekecektir. Çünkü bilgi kalıcı değildir.

Bilginin kalıcı olması, yani gerekli olduğu zaman geri gelebilmesi ancak,

bilginin “kısa süreli hafıza”dan “uzun süreli hafızaya geçmesiyle mümkün olur.

Bunun olabilmesi de ancak “tekrarlamalarla sağlanabilir. Uzun süreli hafızaya

alınan bir bilgi hafızadan silinmez. Kısa tekrarlarla yıllarca tazeliğini korur.

Şekilde görüldüğü gibi insan 20 dakika içinde öğrendiklerinin yarısına

yakın bir bölümünü unutmakta. bir saat içinde ise Öğrendiklerinin ancak %

30’unu koruyabilmektedir. Bu grafiğin, anlamanın % l00 olduğu bir malzeme

için olduğu göz önünde bulundurulursa, tam olarak anlamadığınız bir dersten

sonra aklınızda ne kadarının kaldığını siz düşünün artık.

Ders çalışma amacına dönük öğrenme durumunda en elverişli süre 20

Her 40 dakika arasındadır. Daha kısa sürede zihin konu üzerinde

yoğunlaşamaz. 40 dakikalık öğrenmenin sonunda 10 dakika Öğrenilenlerin

gözden geçirilmesine ayrılırsa hatırlanan miktar artacaktır.

Bir dersi, kitabı veya konuyu öğrenmek iki saatten fazla sürecekse, hu

iki saati kısa süreli dinlenme aralıklarıyla düzenlemek çok yerinde olacaktır.

Ancak bu biçimde hatırlama eğrisinin öğrenme sürecinin daha sonraki

basamaklarında düşmesi Önlenmiş olur.

Kısa süreli dinlenme aralıkları hatırlama açısından. Her birinin ortasında

küçük düşmeler olan dönemleri meydana getirir. Her düşüş eğer dinlenme

aralığı verilmeyecek olsa meydana gelecek büyük düşüşlerden çok daha

küçüktür.

Bir öğrenme olayından sonra hatırlanan miktar önce biraz artar, eğer

ardından hemen tekrar yapılmazsa düşmeye başlar. Daha sonra oldukça dik

bir şekilde yay çizerek düşer fakat hiçbir zaman sıfır düzeyine inmez.

Öğrenmeden hemen sonra hafızanın ulaştığı yüksek noktada, uygun ve

düzenli tekrarların yapılması hatırlama miktarını Şekil – 4 te gösterilen

ulaşılmış en yüksek düzeyde tutmaya imkan verir. Bunu sağlamak için.

Hatırlanan miktarın hemen düşmeye başlayacağı noktada düzenli tekrarlardan

oluşan hir programın u¥gulanmasi gereklidir.

bk tekrar; 2D – 4D dakikalık bir öğrenme seansının sonucunda yapılmalı

ve 10 dakika sürmelidir. Bu tekrar hatırlanan miktann bir gün daha aynı

düzeyde kalmasını sağlar.

2. tekrar; 5- lD dakika sürecek olan ikinci tekrar yaklaqık 24 saat sonra

yapılmalıdır. Bundan sonra bilgi hafızada bir hafta kadar saklanır.

3. tekrar; 5- lD dakikalık üçüncü tekrar sonunda bilgi hafızada bir ay

kalır.

4. tekrar; Bir ay sonraki 5 – 10 dakikalık tekrar sonucunda bilgiler uzun

süreli hafızaya son derece kuvvetli biçirnde yerleştirilmiş olur.

Böyle düzenli tekrarlarla pekiştirimiş bir bilgi kiqisel telefon numarası

kadar sağlamdır ve yeniden ortaya çıkartmak için küçük bir ipucu yeterlidir.

(Bak. Şekil – 4).

Matematik ve fen derslerinde problem çözerken. çözüme ulaşıncaya kadar

ara vermeden devam etmek gerekir.

Öğrenme sırasında not tutulmuşsa, ilk tekrar notların gözden geçirilerek

tamamlanması şeklinde yapılabilir. Daha sonraki tekrarlar ise şöyle

yapılmalıdır. Bir kağıda, hiçbir yere bakmaksızın hatırlananların hepsi

yazılmalı ve daha sonra şekil verilmiş notlarla karşılaştırılarak eksikleri

hmamlanmalıdır.

Yeni öğrenilmiş bilgi üzerinde en az bozucu etki yapan (unutmaya yol

açan) faaliyet uykudur. Araştırma sonuçları, REM uykusu (rüyalı uyku)

sırasında salgılanan bazı hormon benzeri maddelerin, taze hafıza izlerinin

(yeni öğrenilrniş bilgilerin) pekişmesine sebep olduğunu göstermektedir. Bu

sebeple bir öğrenci yatmadan önce 10 dakika 0 gün çalıqtığı dersleri

tekrarlayarak uykuya geçer ve sabahleyin de güne, bir gece 6nce yapmış

olduğu 1 D dakikalık tekrarı yaparak baqlarsa, çalıqtıklarını “korumaku

açısından çok 6NEmII bir avantaj sağlamıq olur.